ÇOCUKLARIN DİL VE KONUŞMA GECİKMESİ ÖNEMLİ NOKTALAR DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Halk arasında Konuşma ve dil genellikle aynı kavramlar olarak algılanır. Ancak ikisi arasında fark vardır. Konuşma, dilin sözlü ifadesidir ve seslerin ve kelimelerin oluşturulma şekli olan çene, dil, dudak. yumuşak damak hareketlerini içerir. Dil, bilgiyi anlamlı bir şekilde ifade etme ve alma sisteminin tamamını ifade eder. Bu nedenle bazen çocuğunuzun alıcı dil (anlama) becerileri iyi olabilir, ne söylediğinizi anlar, ancak ifade edici dil sorunları vardır, yani söylemeye çalıştıkları kelimeleri çıkaramazlar. Dil sorunu olan bir çocuk kelimeleri iyi telaffuz edebilir, ancak ikiden fazla kelimeyi bir araya getirme, ekleri kullanma kelime dağarcığı vb alanlarda sorun yaşarlar.
Çocuk, dünyaya geldiği andan itibaren görme, dinleme ve taklit yoluyla çevresini tanır, ilk kelimelerini bu şekilde üretmeye başlar. Bazı çocuklar erken yürür, bazıları ise erken konuşur. Bazıları geç yürür, bazıları geç konuşur. Her çocuğun gelişim hızı kendine göredir. Çocuklarının dil ve konuşma gelişimi için 2-5 yaşları kritik öneme sahiptir. Ebeveynler çocukların dil ve konuşma gelişimi akranlarına göre gözlemlediklerinde neyin normal, neyin olmadığını farkına varabilirler, Ebeveynler çocukları için endişelendiklerinde çevrelerinden sık sık şu yorumları duyarlar: ”Babası da geç konuştu.” “Büyüyünce geçer” , “Komşunun oğlu da böyleydi,geçti” gibi yorumlar çocukları ile ilgili profesyonel yardım gerekip gerekmediğini veya çocuğun dil ve konuşma gelişiminin normal olup olmadığını anlama konusunda kafa karışıklığı yaşamalarına neden olur.
Peki konuşma ve dil gelişimi için gelişimsel normaller nelerdir? 12 aydan önce, bebekler çevreleriyle ilişki ve etkileşim kurmak için göz kontağı, çeşitli jest mimik(gülümseme, yüz ifadeleri) seslerini kullanıp kullanmadıkları iyi takip edilmelidir. Babıldama ve gığıldamalar, konuşma gelişiminin ilk aşamalarıdır. Babıldamlar çocuğunuzda yoksa dil ve konuşma gelişimi açısından çocuklar risk altındadır. Çocuk dili kelimeleri genellikle aynı hecenin tekrarına dayalı olarak ortaya çıkarılan kelimelerdir. Bebekler genellikle 9 ay civarında, sesleri birbirine bağlamaya (ba..ba..ba), farklı konuşma tonlarını birleştirmeye ve cici, mama, meme, ninni, nine, kaka, coco…vb gibi kelimeleri söylemeye başlarlar, bazen bu kelimeler yaklaşık 12-15 aylık olana kadar söylemezler. Bebekler 12 aydan önce seslere dikkat eder ve 9 aydan itibaren yaygın nesnelerin isimlerini tanımaya başlamalıdır. Ayrıca kişileri ve nesneleri dikkatle izleyen ancak sese tepki vermeyen çocuklar işitme kaybı belirtileri gösteriyor olabilir.
12-15 aylıkken, çocuklar ses dağarcıklarına p, b, m, d veya n sesleri gibi konuşma seslerini eklemiş olmalıdır. Çocuklar ebeveynleri tarafından modellenen sesleri ve kelimeleri taklit etmeye başlamalı ve “Anne” ve “Baba” dışında bir veya daha fazla kelime söylemelidirler.
18-24 ay arasında çocukların dil ve konuşma gelişimleri değişkenlik vardır. Bu dönem dil patlaması olduğu dönemdir. Çoğu yeni yürümeye başlayan çocuk 18 aylıkken yaklaşık 20 kelime ve iki yaşına geldiklerinde 50 veya daha fazla kelime söyler. Çocuklar iki yaşına geldiklerinde, iki kelimelik cümleler oluşturmak için kelimeleri bir araya getirmeye başlarlar. İki yaşındaki bir çocuk da yaygın kullanılan ortak nesneleri adlandırabilmelidir. 2-3 yaş aralığındaki bir çocuğa bildikleri bir nesnenin kitaptaki resmini işaret ederseniz, size bunu söyleyebilmeleri gerekir. Ayrıca sorulduğunda yüzün kısımlarını göstermeli ve ” oyuncağı al ve bana ver” gibi iki aşamalı yönergeleri anlamalı ve .yerine getirmelidir.
İki yaşından üç yaşına kadar, çocukların ifade edici dil becerileri sürekli artış gösterir. Yeni yürümeye başlayan çocuğunuzun kelime dağarcığı sayılamayacak kadar çoktur ve üç ve dört kelimelik cümleler kurmalıdır. Ayrıca 3 yaşındaki bir çocuk masanın üzerine bir şey koymanın veya yatağın altına bir şey koyma gibi konum bildiren kelimelerin ne demek olduğunu anlamalı ve basit renkleri tanımalı ve büyük ve küçük gibi tanımlayıcı sıfatları bilmelidir.
Çocuğunuzun konuşma ve dil gelişimi ile ilgili endişeleriniz varsa, dikkat etmeniz gereken bazı önemli noktalar vardır. 6 ile 9 aylıkken sese tepki vermeyen veya ses çıkarmayan bir bebek, 12. ayda işaret etme veya “güle güle, bay bay” gibi jestleri kullanmayan, 18. ayda iletişim kurmak için sözcükleri ve seslendirmeyi kullanmak yerine jestleri tercih eden, sesleri taklit etmekte zorlanan, 18 aya kadar basit sözlü talepleri anlamakta güçlük çeken çocuklar dil ve konuşma gelişimi açısından risk altındadır..
Çocuk iki yaşından büyükse, sadece basit konuşma veya motor taklitleri varsa, ancak kendi kendine kelime veya kelime öbeği üretmiyorsa, Pendik Dil ve Konuşma Terapisi ve işitme muayenesi için yönlendirilmelidir, sadece belirli kelimeleri söylüyorsa ve bu kelimeleri sürekli tekrar ediyorsa, basit yönergeleri izleyemiyorsa, seslerinde alışılmadık bir ton varsa, anlaşılması yaşlarına göre beklenenden daha zor ise mutlaka bir çocuk psikiyatrisine başvurulmalıdır..
2 yaşında, çocuklarının söylediklerinin %50 si. 3 yaşında bir çocuğun söylediklerinin %75, ve 4 yaşında bir çocuğun söylediklerinin %100’ü anlaşılır olmalıdır.
İlyas ÇOBAN
Bir yanıt yazın